NA STRAŻY PRAWA

Na straży prawa.

Prawo autorskie (ang. copyright, symbol: ©) – pojęcie prawnicze oznaczające ogół praw przysługujących autorowi utworu albo normy prawne upoważniające autora do decydowania o użytkowaniu dzieła i czerpaniu z niego korzyści finansowej.

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych z późn. zm. wyróżnia: autorskie prawa osobiste oraz autorskie prawa majątkowe.

Prawa autorskie dzielimy na osobiste i majątkowe. Wśród nich możemy wyróżnić prawo do:

 
- uznawania autorstwa utworu
-sygnowania utworu nazwiskiem lub pseudonimem autora
-nienaruszalność treści i formy utworu bez zgody jego autora
-decydowania o terminie i sposobie pierwszego publicznego udostęnienia utworu
-nadzoru nad sposobem korzystania z utworu

 

 

Utworem nazywamy przejaw czyjejś działalności intelektualnej i twórczej. Może to być obraz, utwór muzyczny, książka, program komputerowy itp. Każdy utwór jest chroniony prawami autorskimi. Przepisy polskiego prawa autorskiego wyróżniają trzy typy utworów:
 

-pierwotne-stworzone oryginalnie przez autora lub grupę autorów
-opracowania-różnego rodzaju opracowania utworu pierwotnego
-inspirowane-nowe utwory, które powstały w efekcie kontaktu z utworem pierwotnym.

 Odpowiedzialność karna 

Zgodnie z art.79 polskiego prawa autorskiego producent programu, którego prawa naruszono, może zażądać:

- zwrócenia korzyści uzyskanych w wyniku takiego naruszenia  
-zapłaty podwójnej ceny programu
-w szczególnie rażących przypadkach potrójnej ceny i naprawienia wyrządzonej szkody
-usunięcia nielegalnie pozyskanych treści
-skonfiskowania sprzętu, który posłużył do przestępstwa.
Zgodnie z ogólnymi postanowieniami kodeksu karnego ukarana  może być tylko osoba fizyczna, a nie instytucja, ponieważ zakłada się, że czyn zabroniony mógł być wyłącznie przejawem woli człowieka.

Inne przypadki wykroczeń związanych ze sferą informatyki:

1. Hacking – czyli włamywanie się do cudzego komputera, to znaczy, uzyskanie dostępu do niego bez zgody właściciela. Grozi za to do 2 lat więzienia (według prawa polskiego).
2. Phreaking – inaczej kradzież impulsów telefonicznych, czyli podłączenie się do sieci w taki sposób, by płaciła za nas inna osoba (wbrew swojej woli). Zgodnie z polskim prawem grozi za to do 3 lat pozbawienia wolności.
3. Podrzucanie wirusa – zgodnie z polskim prawem grozi za to do 3 lat pozbawienia wolności.
4. Plagiat – kradzież czyjegoś mienia intelektualnego (utworu) w całości lub częściowo, i przedstawianie go jako swojego.

        

                                          

                                                                   ĆWICZENIA;

1.Komu służy prawo autorskie?

 Pojęcie prawnicze oznaczające ogół praw przysługującychautorowi utworu albo normy prawne upoważniające autora do decydowania o użytkowaniu dzieła i czerpaniu z niego korzyści finansowej

2. Ile lat co najmniej musi mieć twórca, by jego dzieło było chronione?

Co najmniej 20 od chwili wydania.

3. Czym jest licencja? Jakie znasz rodzaje licencji?

Jest to dokument określający prawo do korzystania z danego utworu. Na jego mocy można np całkowicie zrzec się praw autorskich, czyli pozwolić ludziom co tylko chcą z danym utworem.

Wybrane typy licencji:

1. Freeware – program darmowy ale tylko do użytku prywatnego, domowego.
2. Domena publiczna - twórca przekazuje produkt nieodpłatnie jako swego rodzaju dobro publiczne, zrzekając się jednocześnie praw majątkowych.
3. General Public Licence – powszechna licencja publiczna, spotykana najczęściej w środowisku Linuksa, w myśl której program nią objęty musi być rozpowszechniany wraz z kodem, ponieważ każdy ma prawo go modyfikować i udoskonalać.
4. Shareware – dostajemy program na określony czas (np tydzień) do przetestowania, po minięciu określonego czasu musimy go usunąć lub kupić pełną wersję.
5. Demo – „zubożona” wersja programu przeznaczona dla celów reklamy, dostępna za darmo.
6. Trial – wersja próbna, program działa przez określony czas, po czym sam przestaje działać i jeżeli chce się dalej go używać, trzeba kupić pełną wersję (podobnie jak w przypadku shareware, ale w trialu nie mamy wyboru, program sam przestaje działać, natomiast w shareware program nie przestaje działać, a my dostajemy tylko informacje że powinniśmy kupić pełną wersję. Możemy korzystać nadal z programu ale wówczas świadomie łamiemy prawo).
7. Donationware -  opracowanie na tej licencji może być dowolnie modyfikowane, kopiowane i dystrybuowane pod warunkiem zapłacenia autorowi symbolicznej kwoty.
8. Licencja jednostanowiskowa – uprawnia do zainstalowania programu tylko na jednym komputerze i zakazuje dalszego jego udostępniania.
9. Licencja grupowa – zezwala na użytkowanie programu w sieci lub zestawie komputerów.
10. Licencja grupy CREATIVE COMMONS
    Creative Commons to organizacja utworzona w 2001 r., która ma za zadanie rozwinięcie idei licencji copyleft i znalezienie kompromisu pomiędzy pełną ochroną praw autorskich a wolnym korzystaniem z twórczości innych osób oraz ustalenie łagodniejszych zasad prawa autorskiego. Istnieją cztery typy licencji CC
    - Uznanie autorstwa- zezwala na kopiowanie utworu pod warunkiem umieszczenia informacji o autorze.
    -Użycie niekomercyjne pozwala na kopiowanie, dystrybucję, ale tylko w celach niekomercyjnych.
    -Bez utworów zależnych zezwala na kopiowanie, dystrybucję i użytkowanie niezmienionych kopii utworu.
    -Na tych samych warunkach zezwala na kopiowanie, dystrybucję i wyświetlanie, pod warunkiem że uczynimy to na tej samej licencji.

4. Chcesz wstawić na swoją stronę o używanych samochodach zdjęcia z serwisu otomoto.pl. Numery rejestracyjne oczywiście zamalujesz i zostawisz znak wodny serwisu. Czy to wystarczy, żeby legalnie użyć tych zdjęć?

Myślę, że trzeba podać źródło pochodzenia w tym przypadku zdjęcia oraz poprosić autora o zgodę na publikację tych zdjęć na swojej stronie internetowej.

5. Czy legalne jest pobieranie filmu z serwisu youtube.com i zapisanie go na dysk komputera? Czy udostępnianie filmu w serwisie youtube.com jest legalne?

W ogólności tak, o ile film był wcześniej legalnie rozpowszechniony na terenie Polski / CE. Więcej - Art.23. - USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

to zależy od regulaminu portalu, z którego to pobiera się taki film. W przypadku YT, zgodnie z ich regulaminem, użytkownik tego portalu może korzystać z zamieszczonych tam utworów (czyli posiada licencję na korzystanie z utworów) w zakresie takim, jaki definiuje to tenże regulamin, a więc przykładowo poprzez zamieszczenie na swojej stronie odtwarzacza YT. 

Więc na początek, należy dokładnie przeczytać regulamin serwisu. W razie wątpliwości można poszukać FAQ albo zadać pytanie do portalu.

Jednakże należy pamiętać o podstawowej kwestii. To, że portal (użytkownik, któryzamieścił utwór na portalu) udziela licencji na korzystanie z tego utworu nie oznacza wcale, że takie korzystanie będzie legalne. Będzie legalne, jeśli osoba, która zamieściła utwór na portalu (przykładowo na YT) miała do tego prawo - czyli posiadała prawa autorskie do utworu lub zgodę na takie działania od właściciela praw autorskich do zamieszczanego utworu. Jeśli zaś nie miała takich praw, to zamieszczając samemu ten utwór narażamy się na roszczenia od właściciela praw autorskich do utworu - tu filmu.

6. Czy zgodne jest z prawem kserowanie w bibliotece szkolnej fragmentu jednej z książek?

Myślę, że kserowanie fragmentu książki jest zgodne z prawem, lecz kserowanie całości tekstu, jest zabronione. Ponieważ pozbawiamy wtedy wydawnictwa klientów oraz autorowi zabieramy ciężko zarobione pieniądze. Wprost powiem kradniemy jego dzieło!

7. Czy legalne jest nagrywanie piosenkę z radia i słuchanie ich potem na własnym odtwarzaczy mp3? Czy zgodnie z prawem jest nagrywanie filmu z telewizji i oglądanie go w rodzinnym gronie? Czy legalne jest pożyczenie takiego filmu koledze lub koleżance? 

Nagrywanie piosenek z radia jest nielegalne, ponieważ kradniemy tak jakby autorowi jego utwór.

Oglądanie wcześniej nagranego filmu w gronie rodzinnym jest dozwolone, lecz wypożycznie jest zabronione!